TECHNIKA ZIEMNIACZANA - uprawa ziemniaków na wczesny zbiór
Ziemniak jest w naszym kraju rośliną powszechnie znaną, uprawianą i spożywaną. Jednym z korzystniejszych ekonomicznie kierunków produkcji rolniczej jest uprawa ziemniaków na wczesny zbiór. Przy czym, im szybciej młode ziemniaki trafią na rynek, tym ich cena jest wyższa.
W Polsce „młode ziemniaki” trafiają na rynek zazwyczaj po sześćdziesięciu - siedemdziesięciu pięciu dniach od sadzenia. Mniejsze plony bulw zbierane w tych terminach zazwyczaj są rekompensowane wyższymi cenami ich sprzedaży. Tak wczesny zbiór możliwy jest tylko przy zastosowaniu specjalistycznych technologii uprawy.
Najwcześniejszy zbiór pochodzi z upraw w tunelach foliowych, a kolejne z pól, na których zastosowano okrywy. Najpopularniejszymi osłonami używanymi przy uprawie ziemniaków wczesnych są folie perforowane oraz włóknina polipropylenowa. Pod osłonami panują wyższa temperatura powietrza i wilgotność, co stwarza idealne warunki do wzrostu roślin. Szacuje się, że w skali kraju uprawa ziemniaka na wczesny zbiór jest prowadzona na powierzchni 30-40 tyś. ha.
PODKIEŁKOWYWANIE SADZENIAKÓW
Aby przyspieszyć zbiór ziemniaków bardzo wczesnych i wczesnych należy je podkiełkować. Rozpoczynamy to w pierwszej dekadzie lutego. Chcąc uzyskać wysoki, dobrej jakości plon, na 6-8 tygodni przed sadzeniem należy wsypać ziemniaki do skrzynek (aby kiełkowały). Planując wczesny termin zbioru ziemniaków uprawianych na zbiór w niepełnej dojrzałości, nie można wybierać sadzeniaków małych o średnicy poniżej 5 cm, gdyż wschodzą one później w stosunku do bulw większych. W skrzynce o wymiarach 40-60 cm zmieści się 15-17 kg ziemniaków. W pomieszczeniu, do którego wstawiamy skrzynki z ziemniakami, temperatura powinna wynosić 10-15 oC, wilgotność 80-85%, a oświetlenie (naturalne lub sztuczne) mieć natężenie przynajmniej 150 lux przez 10-12 godzin. Skrzynki ustawiamy pionowo, po 8-10. Wskazane jest ich przestawianie co 2 tygodnie w celu zapewnienia optymalnego naświetlenia wszystkich ziemniaków.
WYBÓR ODMIAN
O powodzeniu produkcji ziemniaków wczesnych decyduje również właściwy dobór odmiany. Obecnie w Polskim Rejestrze Odmian Oryginalnych Roślin Rolniczych zarejestrowano 23 odmiany bardzo wczesne i wczesne. Do grupy bardzo wczesnych należą: Accent, Drop, Fresco, Irys, Karol, Malwa, Orlik, Ruta, Aster, Gloria i Frezja. Do grupy odmian wczesnych należą natomiast: Aksamitka, Albina, Bila, Cykada, Felsina, Jaśmin, Latona, Lotos, Perkoz, Sumak i dwie odmiany skrobiowe - Cedron i Karlena. Większość zarejestrowanych w Polsce odmian bardzo wczesnych (a także niektóre wczesne), w dobrych warunkach wzrostu po 15-20 dniach od wschodów rozpoczyna wiązanie bulw, a po kolejnych 5-7 dniach zaczyna intensywnie plonować. Po 3 tygodniach zgromadzony przez roślinę plon to ok. 500g, czyli 20 t/ha.
OKRYWANIE ZIEMNIAKÓW
Z uprawą ziemniaków na wczesny zbiór wiąże się duże ryzyko wystąpienia w początkowym okresie wegetacji przymrozków i zniszczenia całej plantacji. W celu zminimalizowania takiego zagrożenia zaleca się stosowanie okryw z agrowłókniny lub foli perforowanej. Okrywy nie tylko chronią ziemniaki przed przymrozkami sięgającymi minus pięć stopni Celsjusza oraz niekorzystnymi zjawiskami klimatycznymi (grad, silny wiatr, gwałtowna ulewa), ale przyspieszają ich wschody od trzech do ośmiu dni. Stosowanie okryw i zabiegu podkiełkowywania zwiększa koszty uprawy, które są uzasadnione tylko wtedy, kiedy wartość przyrostu plonu zebranego jest większa od poniesionych nakładów.
STANOWISKO I NAWOŻENIE WCZESNYCH ZIEMNIAKÓW
Ziemniaki bardzo wczesne i wczesne uprawia się na najlepszych glebach kompleksów pszennych dobrych i żytnich bardzo dobrych, w pierwszym lub drugim roku po oborniku. Obornik jest źródłem dostarczającym roślinom nie tylko składników pokarmowych, ale również poprawiającym bardzo korzystne właściwości gleby. Za optymalną dawkę na 1 ha przyjmuje się 25 ton - wnosi ona do gleby średnio 125 kg azotu, 75 kg fosforu i 150 kg potasu.
Pod korzeń, czyli przed posadzeniem ziemniaka, możemy zastosować nawozy mineralne, takie jak saletrzak 250 kg/ha, superfosfat potrójny 200 kg/ha i sól potasową w ilości 200 kg/ha. Dobór wysokości dawek nawozowych powinien wynikać z analizy zasobności gleby w składniki pokarmowe.
Jeżeli nie dysponujemy analizą gleby, dawkę nawozu ustalamy według proporcji N:P:K podobnie jak dla ziemniaków jadalnych, czyli 1:1:1,5-2 skorygowaną o wymagania dla konkretnej odmiany. Pod ziemniaki wczesne nie wolno stosować zbyt dużych dawek nawozów azotowych, gdyż powodują one nadmierny wzrost części nadziemnej roślin, opóźnienie zawiązywania bulw i zmniejszają tempo przyrostu plonu.
KORA 2W wyposażona w podsiewacz nawozu o pojemności 100 dm3, umozliwiający wysiew nawozu w dawce do 580 kg/ha.
ZAPRAWIANIE
Bardzo ważną sprawą jest także zaprawianie ziemniaków przeciwko rizoktinozie. Wielu rolników z tego zrezygnowało i potem na ich plantacji wystąpił problem z czarną nóżką. Grzyby, które ją powodują, znajdują się w glebie, mogą tam przebywać nawet kilka lat. Dlatego, nawet jeśli wysadzimy zdrowego sadzeniaka, to i tak się od tej choroby możemy nie ustrzec. Wprawdzie Polskie odmiany są bardziej odporne na ryzoktoniozę, jak zagraniczne, mimo wszystko, jeśli chcemy mieć zdrowszego ziemniaka, stawiajmy na zaprawianie.
SADZENIE WCZESNYCH ZIEMNIAKÓW
Ziemniaki sadzimy najczęściej od połowy marca lub na początku kwietnia. Termin uzależniony jest od temperatury gleby mierzonej na głębokości 10 cm. Podkiełkowane sadzeniaki można wysadzać już przy temperaturze gleby 6˚C. Głębokość sadzenia nie powinna być duża, gdyż spowolni to rozwój i wzrost roślin. Powinna być taka, aby główna masa części podziemnej rośliny znajdowała się w warstwie ornej. Za optymalną głębokość sadzenia przyjmuje się średnicę sadzeniaka powiększoną o 1-2 cm, mierząc od powierzchni roli przed sadzeniem. Głębokość sadzenia jest jednym z podstawowych parametrów decydujących o jakości plonu. Rozstawa sadzenia to 70-75 x 20-30 cm, w zależności od wielkości sadzeniaków.
KORA 4 W - sadzarka przystosowana do sadzenia ziemniaków podkiełkowanych, wyposażona m.in. w podesty do ustawiania skrzynek z ziemniakmi podkiełkowanymi oraz pulpity wibracyjne wewnatrz skrzyni, które delikatnie kierunkują sadzeniaki na taśmy czerpakowe. Szadzarki KORA do ziemniaków wczesnych (podkiełkowanych) produkowane są w wersjach dwurzedowych (KORA 2W) oraz czterorzędowych (KORA 4W).
ODCHWASZCZANIE GŁÓWNIE MECHANICZNE
Ziemniaki wschodzą dość długo, bo od 3 do 5 tygodni. Aby były dobrej jakości należy je systematycznie chronić przed chwastami. W miarę możliwości wykonujemy 2-3 zabiegi mechaniczne, które mają na celu odchwaszczenie plantacji oraz obredlenie po wschodach. Krótkotrwały okres uprawy ziemniaków wczesnych w znacznym stopniu ogranicza konieczność stosowania zabiegów chemicznych. Uwaga dotyczy także stosowania herbicydów. W tym przypadku czynnikiem ograniczającym są długie okresy karencji zarejestrowanych preparatów, uniemożliwiające w zasadzie ich użycie w momencie wschodów ziemniaka. Uprawy prowadzone standardowo należy więc chronić przed zachwaszczaniem przez umiejętne prowadzenie zabiegów mechanicznych.
FORMA - obsypniki z formownicą, dwurzędowe i czterorzędowe pracujące w rozstawie 70 lub 75cm, wyposażone są w blachy formujące wykonane z blachy kwasoodpornej.
ZBIÓR WCZESNYCH ZIEMNIAKÓW
W produkcji ziemniaków młodych o uzyskanym wyniku ekonomicznym decyduje nie tylko wielkość plonu, ale także moment jego sprzedaży. Niejednokrotnie wcześniej zebrany niższy plon, ale efektownie przygotowany do sprzedaży zapewnia dużo lepszą opłacalność niż wyższy, ale sprzedany parę dni później. Dotyczy to przede wszystkim upraw w obiektach ogrodniczych i pod osłonami. W standardowej uprawie polowej opóźnienie zbioru może być kalkulowane nieco inaczej. Ziemniaki wczesne, spełniające wymagania jakości handlowej to bulwy o średnicy powyżej 28 mm (niezależnie od kształtu). Do pozostałych ważnych cech jakości oferowanej partii ziemniaków wczesnych należą także turgor i czystość bulw. Ziemniaki wczesne, zebrane w pełni procesów życiowych, także po wykopaniu z gleby intensywnie oddychają i wyparowują wodę. Znacznie szybciej niż bulwy dojrzałe ulegają także zazielenieniu. Dlatego, najlepiej aby sortowanie bulw wykonywane było bezpośrednio w trakcie zbioru, np. z wykorzystaniem kombajnu wyposażonego w platformę i workownicę do zbioru wczesnych ziemniaków. Bardzo istotna jest także ochrona przed światłem, gdyż szczególnie ziemniaki, które zostały wcześniej umyte, ulegają zazielenieniu. Łuszczenie się skórki nie stanowi wprawdzie wady ziemniaków młodych, ale zbyt duże jej ubytki zniechęcają potencjalnych nabywców, dlatego warto aby zbiór ziemniaków odbywał się z użyciem maszyn, które szczególnie delikatnie obchodzą się z wrażliwą skórką wczesnych ziemniaków.
PYRA 1600 S - kombajn przystosowany do zbioru wczesnych ziemniaków, wyposażony w platformę, workownicę oraz zadaszenie (osłona przeciwdeszczowa). Maszyna posiada również dodatkowy szerokopodziałkowy przenośnik (górka palcowa) do dokładnego oddzielania nawet dużych ilości łecin.
Podest załadunkowy oraz workownica umozliwiają załadunek ziemniaków w worki.
Przygotował: SJ