Super chwast – fakt czy mit?

Super chwast – fakt czy mit?

Odporność chwastów na herbicydy to bardzo aktualny problem w Polsce, Europie i na Świecie. Niewłaściwe stosowanie środków ochrony roślin przyczynia się do powstawania odporności zwalczanych agrofagów. Najczęściej jest to odporność chwastów na herbicydy. Mogą występować także odporności grzybów na środki fungicydowe lub owadów na insektycydy. Konsekwencje takiego stanu, są bardzo trudne do przezwyciężenia. Powodem tego jest zmienność genetyczna roślin bądź organizmów warunkująca różną podatność pojedynczego organizmu na substancję aktywną.     Zróżnicowanie genetyczne powoduje, że część populacji chwastów, choćby najmniejsza, może okazać się odporna na stosowane zabiegi chemiczne. Jest to naturalne zjawisko, dzięki którym organizmy żywe mogą przystosować się do zmiennych warunków środowiska na drodze ewolucji. W środowisku naturalnym organizmy które zdobyły już odporność krzyżują się wzajemnie i wydają następne pokolenie posiadający gen odporny na dany czynnik stresogenny. Taki mechanizm w czasie kilku lat może doprowadzić do sytuacji, że na danym obszarze zaczną dominować osobniki odporne, na które nie dział już poprzednio stosowana substancja czynna.

Rodzaje odporności: Odporność prosta – na jedną substancję aktywną Odporność krzyżowa – na substancje z tej samej grupy chemicznej lub o takim samym działaniu Odporność wielkokierunkowa – wytworzenie odporności na różnego typu substancje

Chwasty

Wieloletnie stosowanie tych samych herbicydów zawierających ten sam mechanizm działania lub substancję aktywną prowadzi do wytworzenia tych samych biotypów odpornych. W Polsce pierwszym udokumentowanym przypadkiem rośliny odpornej na herbicydy była Konyza kanadyjska. Od tego czasu zanotowano kolejne 24 przypadki chwastów odpornych na różne substancje aktywne. W Polsce najbardziej problematycznym gatunkiem jest miotła zbożowa. Jej biotypy odporne można spotkać na terenie całego kraju. W obszarze badań nad odpornością chwastów w Polsce znajduje się również chaber bławatek, mak polny, owies głuchy i wyczyniec polny. Ten ostatni będzie nabierał na znaczeniu, w szczególności w dobie systemów bezorkowych. Częste i długotrwałe stosowanie tych samych preparatów na określonym stanowisku może powodować ujemne skutki w postaci nadmiernych pozostałości substancji aktywnych w glebie, wodach i produktach roślinnych.

Przykładowe rośliny spotykane na polskich polach odporne na herbicydy:

Miotła zbożowa Źródło: nawozy.eu	Wyczyniec polny Źródło: nawozy.eu	Chaber bławatek Żródło: rynek-rolny.pl	Mak polny Żródło: rynek-rolny.pl

 

Czynniki wpływające na odporność chwastów na herbicydy:

Długotrwałe (kilkuletnie) stosowanie herbicydów o jednym mechanizmie działania na tym samym polu Niewłaściwy dobór środka do danego gatunku chwastów Opryski w nieodpowiedniej fazie rozwojów chwastów Oprysk wykonywać w pełni sprawnym opryskiwaczem Podczas zabiegu oprysku zwrócić uwagę na prawidłowy dobór ciśnienia roboczego i wielkość kropli Podczas rozrabiania preparatów dużą uwagę zwrócić na prawidłowe pH cieczy roboczej Niesprzyjające warunki pogodowe i środowiskowe dla prawidłowej aplikacji oprysku

Sposoby zapobiegania odporności chwastów:

Stosowanie odpowiedniego płodozmianu - zmianowanie roślin wymusza stosowanie różnych herbicydów Stosowanie ŚOR o różnym mechanizmie działania Stosowanie ŚOR w dawkach gwarantujących pełne zniszczenie chwastów Materiał siewny wolny od chwastów Czyszczenie maszyn i kombajnów pomiędzy przejazdami Stosowanie płużnej - pełnej uprawy gleby

 

Grzyby

Powstanie odporności na grzyby jest trudniejsze do zaobserwowania, co nie oznacza że nie występuje. Pierwszymi środkami stosowanymi przeciw chorobą grzybowym były siarka i miedz. Wielokierunkowe działanie nie powodowało wykształcenia się odporności na nie wśród patogennych grzybów. Obecne środki aktywne wykazują jednokierunkowe działanie, przez co pokonanie grzyba jest dużo łatwiejsze. Przy oprysku ważne jest stosowanie środków z różnym mechanizmem działania zawierającym minimum dwie i więcej substancji aktywnej.

Septorioza paskowana liści pszenicy Źródło: wikipedia.org

 

W celu uniknięcia powstania odporności grzybów należy: Nie wykonywać powtórki oprysku tym samym preparatem, zawierającym tą samą substancję aktywną Zabiegi wykonywać w czasie jego najefektywniejszego wykorzystania przez roślinę, czyli przed i chwilę po pojawieniu się grzyba Stosować dawki, dające skuteczność powodzenia zabiegu

Owady

Problem odporności dotyczy także owadów i innych szkodników roślin. Mechanizm powstawania odporności jest analogiczny do chwastów i grzybów. Presję szkodników może obniżyć zachowanie ich naturalnych wrogów. Miedze, zakrzaczenia i nieużytki są naturalnym schronieniem takich owadów jak pająki czy biedronki. Stosowanie chemicznych substancji powinno być ostatecznością ale jeżeli przyjdzie mus stosowanie preparatów należy pamiętać, że w pierwszej kolejności przy pierwszym zabiegu stosować substancje czynne słabsze ale wystarczające do zwalczania szkodnika. Jeżeli w czasie wegetacji trzeba powtórzyć zabieg, wtedy można zastosować silniejszą substancję. Dawkę środka należy dobrać tak, aby pokrywała się z etykietą ochrony roślin. Zbyt małe dawki przyczyniają się do selekcji i wykształcenia odporności.

Słodyszek rzepakowy jest jednym z największych szkodników plantacji rzepaku ozimego, powodujący duże straty w plonie. Od kilku lat w Polsce i innych europejskich krajach zaobserwowano pojawienie się osobników odpornych na działanie substancji aktywnych.

Słodyszek rzepakowiec Źródło: tygodnik-rolniczy.pl

 

Zasady stosowania oprysków w celu przeciwdziałania odporności owadów: Opryski należy wykonywać w momencie przekroczenia przez szkodniki progu ekonomicznej szkodliwości Stosować dawki zgodnie z etykietą lub zaleceniami doradcy Oprysk wykonywać w stadium największej wrażliwości owadów na ŚOR Zabiegi wykonywać w pełni sprawnym opryskiwaczem Podczas oprysku dużą wagę zwrócić na prawidłowe ciśnienie robocze i pH cieczy roboczej Daną substancję na jednym polu stosować na tej samej uprawie tylko raz w sezonie wegetacyjnym Starać się rotować substancjami aktywnymi i całymi grupami chemicznymi podczas doboru ŚOR

Jak widzimy istnieje duże ryzyko pojawiania się odporności agrofagów na naszych plantacjach. Najważniejsze w nowoczesnej uprawie roślin jest bezwzględne przestrzeganie zasad integrowanej ochrony roślin. Należy pamiętać o stosowaniu naturalnych biologicznych i agronomicznych metod ochrony roślin. Należy pamiętać, o ograniczeniu stosowania środków ochrony roślin do niezbędnego minimum.

Przygotował:
Krzysztof Meusz
Specjalista ds. produktu – Opryskiwacze