Opryskiwacz. Najważniejsza maszyna w gospodarstwie?

Opryskiwacz. Najważniejsza maszyna w gospodarstwie?

Ruszyła wegetacja, a wraz z nią na naszych polach pojawiły się pierwsze opryskiwacze. To właśnie w okresie intensywnej ochrony warto zastanowić się nad tym jak istotną dla gleby, roślin i życia polowego maszyną jest opryskiwacz. W serii trzech artykułów postaramy się pokazać jaką rolę pełni opryskiwacz i jak inne zabiegi wpływają na jego późniejszą intensywność użytkowania.

W pierwszej części zostaną przedstawione różne rodzaje sposobu uprawy, siewu i ich późniejszy wpływ na częstotliwość i rodzaj ochrony. W drugiej części pokażemy zagrożenia wynikające ze złego użytkowania opryskiwaczem. Trzecia część będzie poświęcona dobrej praktyce użytkowania opryskiwacza, a także systemom wspomagającym pracę rolnika i poprawiającym jakość oprysku przy zrównoważonym stosowaniu środków ochrony roślin i ochronie środowiska.

Rodzaj uprawy, a późniejsza ochrona roślin - 1/3

Istnieje wiele definicji sposobów uprawy gleby. Głównym wyznacznikiem nazewnictwa jest fakt czy w uprawie wykonywana jest orka. Zasadniczo wyróżnia się dwie grupy: system orkowy i bezorkowy. Trzecim systemem może być siew bezpośredni. Nowością na polskich polach jest siew pasowy.

SYSTEM ORKOWY

UNIA - VIS ON LAND	UNIA - IBIS VARIO

Orka jest podstawowym zabiegiem uprawowym polegającym na odwróceniu i pokruszeniu uprawianej warstwy gleby. Istotną cechą jest coroczne spulchnienie warstwy ornej prze pług. Chwasty, resztki pożniwne i nasiona innych roślin są wymieszane lub przerzucone na dno bruzdy. Powstaje luźna, pozbawiona resztek warstwa gleby, która umożliwia bezproblemowe zastosowanie konwencjonalnego siewu.

Głównym narzędziem w tym systemie jest pług. Często można spotkać mylną opinię, że jest to maszyna przestarzała, a jej konstrukcja już dawno przestał ewoluować. Jest to nieprawdziwa opinia. Współczesne pługi mają szereg dodatkowego wyposażenia, często porównywalny z maszynami do systemów bezorokowych. W nowoczesnym pługu możemy zastosować różne rodzaje odkładnic, pozwalające na prace z różnymi głębokościami przy zachowaniu odpowiedniego przykrycia resztek pożniwnych. Regulację szerokości i głębokości pracy możemy zmieniać z pozycji operatora, co znacznie zwiększa jakość i szybkość pracy. Obecnie na rynku dostępne są pługi które współpracują z sygnałem GPS, na którego podstawie ciągnik prowadzony jest po caliźnie, a pług w bruździe. Jest to tak zwana technologia on-land.

Zalety uprawy orkowej			Wady uprawy orkowej
Podłoże pod siew jest pozbawione odpadów organicznych co zapewnia pewne wschody Niskie ryzyko fitosanitarne – rośliny mniej narażone na choroby Mniejsze zastosowanie środków ochrony roślin Proste osiągnięcie najwyższych plonów Możliwość dobrej orientacji rynkowej – stosowanie płodozmianu w krótkim odstępie czasu Prosta i tania technologia maszynowa			Wyższe koszty eksploatacyjne Brak ochrony przed erozją Ryzyko powstawiania podeszwy płużnej Silny rozkład próchnicy Zakłócenie życia glebowego Niska nośność gruntów – wymywanie na terenach pagórkowatych

SYSTEM BEZORKOWY

UNIA - CROSS S DRIVE

Uprawę bezorkową często nazywa się uproszczoną lub zredukowaną. W tym systemie rezygnujemy z pługa na rzecz agregatów uprawowych przystosowanych do głębokiego spulchniania gleby. Resztki poplonu i międzyplonu pozostają na powierzchni gleby. Głównym założeniem jest zmniejszenie zabiegów uprawowych w porównaniu do systemu orkowego.

Do wykonania zabiegów uprawy gleby w jednym lub dwóch przejazdach można wykorzystać agregaty trzybelkowe CROSS, których maksymalna głębokość pracy może wynosić do 30 cm. Przy pracy dwuetapowej, zaraz po zbiorach, dla lepszego rozłożenia i wstępnego pocięcia resztek pożniwnych, warto zastosować agregat talerzowy ARES. W wielu publikacjach przedstawiono, że przy pracy z identyczną głębokością koszty paliwa przy uprawie orkowej i bezorkowej są takie same. Główną zaletą tej koncepcji uprawy jest duża wydajność powierzchniowa, znacznie przewyższająca wydajnością tradycyjną uprawę orkową.

Zalety uprawy bezorkowej			Wady uprawy bezorkowej
Wysoka wydajność powierzchniowa Niewielki efekt przesuszania gleby Dobra ochrona gleby przed erozją Aktywne życie glebowe Dobra nośność gleby			Zwiększone ryzyko przenoszenia chorób poprzez resztki pożniwne Ryzyko spadku plonów Podwyższona ilość i krotność zabiegów ochrony roślin – samosiewy Wysokie zagrożenie plantacji przez ślimaki i myszy Trudność stosowania technologii przy częstym płodozmianie Duży nakład kapitałowy przy zakupie odpowiednich maszyn

 

Pług dłutowy UNIA Harrier Maszyna służąca do rozrywania podeszwy płużnej, stosowana do głębokiego spulchniania i intensywnego wymieszania gleby z resztami pożniwnymi. Poprawia gospodarkę wodną i napowietrzenie gleby. Zalecana częstotliwość stosowanie narzędzia to raz na 3 do 5 lat lub raz na płodozmian. Maksymalna głębokość pracy wynosi 55 cm.

 SIEW BEZPOŚREDNI

UNIA - AMBER 3000	UNIA - FENIX 4000/6 DUPLO

Siew bez jakiegokolwiek przygotowania gleby od poprzednich zbiorów. Nasiona umieszczane są w nieuprawionej glebie, czyli bezpośrednio w ściernisku. Jest to sposób uprawy konserwującej, gdzie nasiona roślin umieszczane są w rowki wykonane przez redlicę wysiewającą. Siewnik pracuje na twardym i zbitym podłożu, dlatego najważniejszy jest jednostkowy nacisk na redlicę. Często przed siewem istnieje konieczność oprysku, do likwidacji chwastów i samosiewów. Siew bezpośredni najlepiej sprawdza się na glebach narażonych na dużą intensywność erozji wodnej i wietrznej, a także na obszarach o krótkim czasie pomiędzy zbiorami, a siewem następnej uprawy. System siewu bezpośredniego jest najbardziej narażony na spadki plonów.

Zalety siewu bezpośredniego			Wady siewu bezpośredniego
Niskie koszty technologii Bardzo wysoka wydajność powierzchniowa Ochrona gleby przed erozją Oszczędność wody			Niepewne rezultaty zbioró Konieczność wyważonego płodozmianu Wysoka chemizacja – problem z odpornymi chwastami Dużo czynników grzybowych i chorobotwórczych przez pozostawione resztki pożniwne (Może nastąpić nasilenie występowania ślimaków lub innych szkodników) Brak możliwości stosowania nawozów naturalnych (obornik, kompost)

UPRAWA PASOWA

UNIA - HAWK

System polegający na uprawie wąskiego paska gleby na którym wysiewane lub sadzone są ziarna lub sadzonki roślin. W technologii strip-till uprawiane są obecnie głównie kukurydza, buraki cukrowe, rzepak, słonecznik ale istnieje także możliwość uprawy zbóż i warzyw z rozsady.

Maszyny do uprawy pasowej to bardzo skomplikowane i złożone agregaty składające się podzespołów wykonujących szereg czynności za jednym przejazdem - rozcinanie i spulchnianie gleby w pasie, wysiew nawozu, uprawy przedsiewnej, siewu, zagarniania gleby i docisku.

Zalety uprawy pasowej			Wady uprawy pasowej
Oszczędność czasu – zabiegi uprawowe i siew odbywają się w jednym przejeździe Zachowanie wilgoci w glebie Ochrona gleby przed erozją wodną i wietrzną Głębokie spulchnianie w strefie wzrostu systemu korzeniowego Bujne życie biologiczne w glebie			Zwiększenie intensywności chemicznej ochrony roślin, konieczność stosowania herbicydu totalnego przed siewem Zwiększenie populacji nornic i mysz na polu Konieczność dobrego rozdrobnienia i równomiernego rozrzucenia resztek pożniwnych Zbyt długie stosowanie technologii na jednym polu zwiększa ryzyko niepożądanego zagęszczenia gleby Bardzo drogie maszyny wymagające ciągników o dużej mocy Stosowanie obornika w technologii strip-till nie jest obecnie możliwe

OCHRONA ROŚLIN

System uprawy roli ma znaczący wpływ na skład gatunkowy i ilościowy chwastów pojawiających się w dalszej fazie rozwoju danej kultury. Czynnikiem, który w dużym stopniu ogranicza plony roślin w warunkach bez płużnych systemów uprawy, jest duże zachwaszczenie.  Z badań Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowego Instytutu Badawczego
w Puławach wynika, że liczba gatunków chwastów w łanach roślin uprawianych w porównywanych systemach uprawy roli była zbliżona i stanowiła 38-40 gatunków. Jednocześnie w badaniach wykazano, że największa liczba oraz sucha masa chwastów wystąpiła w roślinach uprawianych  w systemie siewu bezpośredniego i było to średnio 29 szt./m2, 11,6 g/m2. Z kolei najmniejsze zachwaszczenie towarzyszyło roślinom wysiewanym po tradycyjnej uprawie orkowej i wynosiło 22 szt./m2, 9,0 g/m2.

Średnia liczba nasion chwastów w warstwie gleby 0-20 cm była największa w systemie siewu bezpośredniego i wynosiła 6518 nasion/m2 i około 3 razy mniejsza w polach, gdzie wykonywano tradycyjną uprawę orkową 2080 nasion/m2. Pośrednią liczbę nasion chwastów naukowcy oznaczyli w polach, gdzie stosowano uprawę uproszczoną, która wynosiła 4515 nasion/m2. Badania* zostały przeprowadzone przez dr hab. Beatę Feledyn-Szewczyk i dr hab. Janusza Smagacza z Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach, którzy analizowali wpływ różnych systemów uprawy roli na zachwaszczenie pszenicy ozimej oraz glebowy bank nasion [Farmer 2016]. Niestety przy szeregu oszczędności wynikający z magazynowania wody, przyśpieszenia czasu wykonania zabiegów, dużą wadą systemów uproszczonych jest zwiększenie nakładów i częstotliwości wjazdów opryskiwaczem. Duża konkurencja chwastów i nieodpowiednia liczba i jakość zabiegów ochronnych zwiększa ryzyko uodpornienia się chwastów na ŚOR.

Plantacja rzepaku – woj. Dolnośląskie. Niestety uproszczenie generują większą konkurencję dla plantacji głównej w chwastach i samosiewach…

…a także zwiększają ryzyko zwiększenia populacji nornic i mysz.

Przygotował:
Krzysztof Meusz
Specjalista ds. produktu - Ochrona

*Artykuł został napisany na podstawie publikacji czasopisma FARMER z lat 2015 i 2016